9 Ekim 2015 Cuma

Kalibrasyon Nedir? Ölçme Nedir?

Dünya insan gözünde küçüldükçe firmalar arası rekabet gitgide kızışmaktadır. Teknolojik gelişmelere paralel olarak ister ulusal olsun, isterse uluslararası olsun firmaların müşterilerine ve tedarikçilerine ulaşması çok basit ve çok çabuk olmaktadır. Bu rekabet ortamında firmaların ürün ve hizmet üretiminde rekabet edebilir bir kalite seviyesini yakalamak firmaların devamlılığını sağlaması adına hayati önem taşımaktadır. Daha önceleri ürünlerini ve kalitesini beğenmediğimiz ucuz olduğu için tercih ettiğimiz Çin Firmaları bile günümüzde ürünlerine sınıf atlatmış dünya piyasasında adından ve kalitesinden söz ettirir hale gelmiştir.

Üretilen mal ve hizmetlerde belirli bir standardı ve kaliteyi sağlamanın Firmalarımıza belirli bir maliyeti ve gideri vardır. Müşterilerimiz, bizi bu kalite ve standardın devamlılığı sağladığımız için tercih eder ve çalışır. Biz kaliteden sürekli olarak ödün verir isek; başka tedarikçilerin yerimizi alması içten bile değildir. Bu nedenledir ki tüm dünyada ortak dili ve kaliteyi konuşmamız için standartlar oluşturulmuş ve geliştirilmektedir.

Ölçme, bir büyüklüğün değerini tespit etmek amacıyla yapılan işlemlerin tümüdür. Firmalarda birçok ölçüm yapılmaktadır; ısı, ışık, basınç, ses, uzunluk ölçümleri vs. Tüm yapılan bu işlemler bizim açımızdan bir maliyettir. Bir işin sonucunu doğru şekilde yorumlamak için doğru bilgi gereklidir. Aynı şekilde yapılacak bir parçayı doğru şekilde üretmekte doğru ölçümün ve şartların ne kadar sağlanıp ne kadar sağlanamamasına bağlıdır.

Örnek vermek gerekirse; bir parçanın boyutlarını kumpasla hassas şekilde ölçmek istedik. Bunun için bir kumpasımız olması gerekli, kumpasa bir bedel ödedik aldık. Ölçüm cihazının doğruluğunu kontrol etmeden ölçme işlemine geçtik. Ölçümüzü almak için biraz zaman harcadık. Tüm bunlar için zaman, emek ve para harcadık, parçayı düzgün şekilde ürettik. Bunu da müşterimize sattık. Düşünsenize bu parçanın ölçüm cihazından( kumpas) kaynaklı yanlış üretildiğini ve müşterimizden geri döndüğünü… Kaş yapayım derken göz çıkardık sonucuna varırız ki buda geri dönüşü olmayan ciddi sonuçlara yol açabilir. Hatalı ölçümlerin maliyeti, ölçüm maliyetlerine oranı daha yüksektir. Ölçüm cihazının doğruluğunu sağlamak için harcayacağımız 1 lira, yapılan yanlış ölçüm neticesinde bize 5-10 lira zarar olarak yansımasın. Bu örnekte de görüldüğü gibi, firmanın müşterilerin gözünde oluşturduğu kaliteli ürün, cazip fiyat, firma imajı yerle bir oldu, Müşteriyi ikna etmek ve kazanmak için daha fazla çaba harcayacak ve taviz vereceğiz. Bu müşteri eğer bu hatalı üründen canı çok yandıysa bilin ki bunun acısını sizden kat ve kat çıkaracaktır. Bu örnekten yola çıkarak kalibrasyon ve doğrulamanın ne kadar önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle ölçüm cihazlarının doğruluğundan emin olmak için mutlaka kalibrasyonunun yapılması gerekmektedir.

Belirli koşullar altında ölçülen büyüklüğün gerçek değeri ile onu ölçen aletin verdiği netice arasında bağlantı kurma işlemine kalibrasyon denir. Periyodik olarak yapılan kalibrasyon işlemi neticesinde hatalı ürün çıktıları minimize edilir.



Kalibrasyon alttaki durumlarda ölçüm cihazlarına uygulanır;
  • Ölçüm cihazı yeni alınmışsa 
  • Belirli bir kullanım süresini aşması durumunda 
  • Belirli bir kullanım miktarını aşması durumunda 
  • Çevre şartlarından etkilendiyse 
  • Darbe, düşmeye maruz kaldı ise 
  • Hatalı ölçüm şüphesi doğduğunda 
Bu maddelerin dışında ölçüm cihazının; çalışamayacak durumda olması, parçalarının düzeltilemeyecek şekilde bozulması, üzerinde değerlerin okunamaması, kalibrasyona rağmen hatalı ölçüm yapması durumunda hurdaya ayırmak gerekir.

Hayatımızın her safhasında ölçme işlemini uygularız. Mesala pazardan 1 kg domates alacağız. Bunun tartılmadan verilmesini kabul etmeyiz. Gerçekten 1kg olduğunu görmek isteriz. Yapılan ölçme işlemleri ucuz değildir. Bu nedenle ne ölçülmek isteniyorsa; hangi seviyede bir ölçme yapılacağının tespit edilmesi ve buna uygun ölçme cihazının belirlenip temin edilmesi gerekir.

Her ölçünün belirli bir sapma aralığı vardır. Bir masa imal ediyorsunuz ve metre ile masanın boyunu ölçeceksiniz. Masanın boyu 1 mm fazla veya eksik olabilir dendiğinde biz bu masanın boyuna +/- 1 mm toleranslıdır, bu kadar sapabilir diyebiliriz. Tolerans dediğimiz kavram, bir ölçümün kabul edilebilir sapma miktarıdır. Tolerans ile hassasiyeti karıştırmamak gerekir. Hassasiyet, bir ölçüm cihazının minimum ölçebileceği değerdir. Mesela kullandığımız şerit metrelerde en küçük 1mm değerini okuyabiliyoruz o zaman şerit metrenin hassasiyeti 1mm’dir diyebiliriz. Ölçme kapasitesinin, toleransın ve diğer ölçüm karakteristiklerinin bilinmesi ve ölçüm hatalarının belirlenmesi lazımdır. Farklı iş yerlerinde yapılan ölçme sonuçlarının aynı olması için kullanılan ölçü aletlerinin doğru olması gerekir. Bu da ancak kalibrasyon ile mümkün olabilir. Bu işlemler dünya üzerinde standartlaştırılmış olup, bu standarda uyduğumuz sürece her yerde aynı doğru ölçüyü alabiliriz. Dünyada bu işe önderlik eden, geliştiren firmalar ve ülkeler her zaman rakiplerinin önünde yol almaktadır. Dediğimiz gibi ölçme işlemi hayatımızın bir parçasıdır. Çocuğunuzun ateşini ölçeceksiniz, şurup vereceksiniz, Pazardan sebze alacaksınız, balığınızın suyunu kontrol edeceksiniz bu gibi örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bu yaptığınız ve yapacak olduğunuz tüm işlemlerde ölçme işlemini gerçekleştiriyoruz. O halde doğru ve güvenilir bir ölçme işlemi hayatımızda çok önemli bir yere sahiptir. Doğru ve güvenilir ölçüm toplumun her kesimden insanı etkilemektedir. Seviyesi ve uygulandığı alana bakmaksızın ölçme ile ilgili her türlü faaliyete metroloji diyoruz.

Kalibrasyon işlemleri uluslararası izlenebilirliğe sahip olmakla beraber, onaylı kurumlarca yapılmaktadır. İşlem bitiminde cihazla ilgili rapor tutulmakta ve uygun görülmesi durumunda cihaza kalibrasyon sertifikası düzenlenmektedir.

Metroloji Hizmetleri kapsamında, ülkeler, firmalar ve insanlar arasında karşılıklı ilişkiler söz konusu olunca ortak bir dil kadar önemli ortak bir ölçme sistemi ve birimlerine gerek olduğu açıktır. Ülkemizde de bu faaliyetler artarak devam etmektedir.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

İş yoğunluğum dolayısıyla yorumlara cevap veremeyebilirim. Anlayışınız icin teşekkürler.