Mastar Nedir?

Üretilen ürünleri, makine parçalarını ve aparatları ölçerken kullanılan sabit ölçü ve profilde parçalara mastar denir. Ölçü ve kontrol aletlerinin yanında, yardımcı ölçü ve kontrol ekipmanı olarak kullanılır.

Mastarlar ile direk ölçü ve profil kontrolü sağlanırken, dolaylı yoldan da bu işlem gerçekleştirilebilir.

Mastarlar, profil ve ölçüleri sabit aparatlardır. Bu özelliğinden ötürü kritik ölçülerin kontrolü ve takibi açısından sıklıkla tercih edilir. %100 ölçü ve profil kontrolü gerektiren kısımlarda başarıyla kullanılırlar. Bu nedenle seri üretimin vazgeçilmez ölçüm ve kontrol ekipmanlarıdır.

Normal ölçü aletleriyle ölçülemeyecek veya zaman kaybı yaratacak profil ve ölçülerin alınmasında kolaylık sağlar.

Kontrol edilecek parçanın şekli, ölçüsü, toleransı, malzemesi bilinmesi mastar kontrolü için gereklidir. Bu özelliklerin bilinmesi mastarın tasarlanmasında ve hazır halde bulunmasında kilit rol oynar. Mastarlar işin niteliğine göre dökme malzemeden veya çelikten imal edilirler. Isıl işlem ve taşlama yapılarak mastarın şekil değişimi ve hassasiyeti sağlanır.

Sanayide kullanılan bölüme göre 3 kısma ayırabiliriz.

• İmalat mastarları: Seri üretimde operatörlerin kullandığı mastarlar,
• Kalite Kontrol mastarları: Kalite Departmanının doğrulama ve karşılaştırma yaptığı mastarlardır.
• Müşteri mastarları: Sevk edilen ürünün müşteri tarafından kontrol edildiği mastarlardır.

Profil mastar

Yapılacak olan işe ve şekline göre birçok çeşide ayrılabilir.

• Prizmatik Mastarlar: Ölçü kontrolü ve markalama işlemlerinde ölçü aletlerine yardımcı ekipman olarak kullanılır.
• Silindirik Mastarlar: Bu mastarlar delik çaplarının hassas şekilde ölçülmesinde kolaylık sağlar.
• Torna Kalem ve Matkap Bileme Mastarları: Bu mastarlar torna kalemlerinin ve matkap uçlarının bilenme sonrası açılarının uygunluğunda kullanılırlar.
• Profil Mastarları: İmal edilen parçanın profilinin uygunluğunu kontrol amaçlı kullanılırlar.
• Konik Mastarlar: Üzerinde çap ölçüleri verilmektedir. Deliğin geçtiği kısma kadar sokularak ölçü alınır. Örnek olarak; sarrafların yüzük ölçüsü aldığı mastarı verebiliriz.
• Geçer Geçmez Mastarları: Mastar üzerinde minimum ve maksimum toleransları gösterecek şekilde iki kısım vardır. Parçanın veya deliğin istenilen aralıkta olup olmadığının tespitinde kullanılır.
• Doğrulama (Johnson Mastarı) Mastarları: Bu mastarlar hassas bir ölçüde olup ölçüm cihazının belirli şartlarda mastar üzerinde yazan ölçüyü sağladığını görmek üzere tasarlanmıştır.
• Bunların dışında hazır mastarlarda mevcuttur; Aralıkmastarı(Sentil), tampon mastarları, vida mastarları, yarıçap kontrol mastarları gibi…