Kumpas Nedir? Kumpas Okuma Nasıldır? Nasıl Kullanılır?

by Teknikyaz1 on 6/16/2015 in Ölçü Aletleri

Kumpas, ebatların, uzunluk, derinlik, çap, iç çap, yükseklik gibi değerlerin “mm” ve “inç” cinsinden 0.01mm hassasiyetle ölçümünde kullanılan mekanik ölçüm cihazıdır. İhtiyaca göre farklı ebat ve şekillerde yapılırlar.

Ölçüm sistemine göre;

Metrik kumpaslar

1/10, 1/20, 1/50 mm hassasiyetli verniyerli kumpaslar

Whitworth(inç) kumpaslar

1/32 ’’, 1/64 ’’, 1/128 ‘’, 0,001 ‘’ hassasiyetli kumpaslar olarak çeşitlendirilmektedir.

Kullanma alanına göre;

Sürgülü
İç ve dış çap
Vida
Derinlik
Modül
Saatli
Dönebilen çeneli
Dijital
Markalama
Kalınlık kumpası
Özel kumpaslar olmak üzere çalışma alanına göre çeşitlendirilebilir.

Tüm kumpaslarda çalışma ve okuma aynı mantık üzerine kuruludur. Kullanım alanı en çok olan metrik sürgülü kumpaslara değinelim.

Boy, uzunluk, kalınlık, çap ölçüleri ve derinliklerin ölçüsünün alınmasında kullanılır. Metrik ve inç sistemlerine göre üretilmektedir.. Üzerinde metrik ve inç cetveli beraber olan çeşitleri de vardır. Cetvel üzerindeki 1 mm’lik bir kısım arasında kalan ölçüleri verniyer adındaki cetvel kısım ile 1/10, 1/20, 1/50 mm hassasiyetinde okunabilir.

Kumpasların temel parçaları alttaki gibidir.

Sabit ve Hareketli Çeneler; parçanın dış ebatlarını ölçmek için kullanılır.
Sabit ve Hareketli İç Çap Çeneleri (Horoz); İç alanlardaki genişlikleri, delik ve kanalları ölçmek için kullanılır.
Derinlik ölçme çubuğu (Kılıç); delik derinliğini ve yüksekliğini, parçanın yükseklik değerlerini ölçer.
Metrik Cetvel; kumpasın “mm” cinsinden değerinin bulunduğu kısımdır.
İnç ölçüm cetveli; kumpasın “inç” cinsinden değerleri okunması için kullanılan kısmıdır.
Metrik verniyer; ” mm” olarak ondalık değerlerin okunmasını sağlar. “mm” cinsinde daha hassas ölçünün alındığı yerdir.
İnç verniyer; parçanın “inç” cinsinden ondalık değerinin okunmasını sağlar.” İnç” cinsinden daha hassas ölçüm yapılan kısımdır.
Sabitleme mandalı; Kumpasın hareketli çenesini sabitler.

1/10mm hassasiyetli kumpas;

Milimetrenin 1/10 ’unu veya ondalıklarını okuyabilir. Verniyer üzeri 10 eşit parçaya bölünmüştür. Hassasiyet 0,1mm’ dir. Tam sayı değeri dışında; 0,1-0,2-0,3-0,4-0,5-0,6-0,7-0,8-0,9mm gibi değerleri ölçebiliriz.

1/20mm hassasiyetli kumpas;

Bu kumpasların hassasiyeti 0,05mm’ dir. Verniyer üzeri 20 eşit parçaya bölünmüştür. Tam sayı değeri dışında; 0,05-0,1-0,15-0,4-0,45mm gibi ölçüm değerleri okunabilir.

1/50mm hassasiyetli kumpas;

Bu kumpasların hassasiyeti 0,02mm’ dir. Verniyer üzeri 50 eşit parçaya bölünmüştür. Tam sayı değeri dışında; 0,02-0,04-0,1-0,16-0,42-0,46mm gibi değerleri ölçebiliriz.

Okuma kolaylığı sağlamak maksadıyla, gelişen teknolojiyle beraber verniyer bölümünün üzerine göstergeli bir saat eklenerek saatli kumpaslar veya dijital okuma ekranı monte edilerekte dijital kumpaslar oluşturulmuştur. İç çap ve dış çap ölçen kumpasların yanında derinlik kumpasları, mihengir adında da yükseklik ölçen ve markalama yapılan kumpaslar da mevcuttur.

Ölçme yapmak için parça çeneye ya da horoza yerleştirilir. Verniyerin “0” değerinin cetvelde ki çizgi karşılığı ölçünün tam sayı değerini verir. Verniyerin herhangi bir değerinin cetvel üzerinde bir değerle tam karşılığında ölçümün ondalık kısmını verir.

1/20 Hassasiyetli Kumpas ile Örnek Ölçüm

Kumpas, ölçüm kapasitesinin yettiği her türlü parçada başarıyla kullanılmaktadır. Boylarına göre de milimetre olarak 150’lik, 300’lük 600’lük, 1000’lik en çok kullanılan tipleridir.

Kumpasla ilgili diğer yazılar: