UEFI Nedir?

Yeni bilgisayarlar, geleneksel BIOS yerine UEFI sabit yazılımını kullanıyor. Her ikisi de, işletim sistemi başlatmadan önce bilgisayarınızı başlattığınızda başlayan düşük seviye bir yazılımdır, ancak UEFI, daha büyük sabit sürücüleri, daha hızlı önyükleme sürelerini, daha fazla güvenlik özelliklerini ve uygun şekilde grafik ve fare imleclerini destekleyen daha modern bir çözümdür.



Geleneksel PC BIOS'una alışkın olan kişilerin karıştırmaması için UEFI ile birlikte gönderilen yeni bilgisayarların "BIOS" olarak adlandırdığını görüyoruz. PC'niz "BIOS" terimini kullansa bile, bugün satın aldığınız modern bilgisayarlar BIOS yerine UEFI sabit yazılımı ile birlikte gönderilir. UEFI nedir anlamadan önce BIOS nedir onu görelim.

BIOS nedir?

BIOS, Basic Input-Output System kelimesinin kısaltılmışıdır. Bilgisayarınızın anakartındaki bir yongada bulunan düşük seviye bir yazılımdır. BIOS, bilgisayarınızı başlattığında yüklenir ve, bilgisayarınızın donanım bileşenlerini uyandırma sorumluluğunu taşır, bu donanımların düzgün çalıştığından emin olur ve ardından Windows'u ya da yüklediğiniz diğer işletim sistemini çalıştıran bootloader'ı çalıştırır.

Çeşitli ayarları BIOS kurulum ekranında yapılandırabilirsiniz. Bilgisayarınızın donanım yapılandırması, sistem saati ve benzeri ayarlar önyükleme için burada bulunmaktadır. Bu ekrana belirli bir tuşa basarak erişebilirsiniz. Farklı bilgisayarlarda farklı tuşlar olsa da, çoğu zaman Esc, F2, F10 veya Delete tuşlarına basarak bilgisayar önyükleme yaparken BIOS ayarlarına girebilirsiniz. Bir ayarı kaydettiğinizde, anakartın üzerinde CMOS belleğine kaydedilir. Bilgisayarınızı açtığınızda, BIOS bilgisayarınızı kaydedilen ayarlarla yapılandırır.

BIOS, işletim sisteminizi başlatmadan önce bir POST (Power on Self Test) yani  Açılışta Kendi Kendini Test etmeye işlemini gerçekleştirir . Bu sırada donanım yapılandırmanızın doğru olduğundan ve düzgün çalıştığından emin olmak için kontrol eder. Bir şey yanlışsa, bir hata iletisi görürsünüz veya bir dizi bip sesi duyarsınız. Ana kartın kullanım kılavuzunda farklı bip sesi dizilimlerinin ne anlama geldiğini aramalısınız.

Bilgisayarınız ön yüklendiğinde ve POST tamamlandıktan sonra BIOS, önyükleme aygıtında saklanan bir Önyükleme Kaydı veya MBR arar ve önyükleme yükleyicisini başlatmak için kullanır.

BIOS 1980'lerden beri bilgisayarlarda kullanılan bir teknolojidir. Fakat geleneksel BIOS bazı kısıtlamalara sahiptir. 2.1 TB'dan daha büyük diskler desteklenmez. 3 TB sürücüler artık yaygın ve BIOS'lu bir bilgisayar onlardan önyükleme yapamaz. Bu sınırlama, BIOS'un Ana Önyükleme Kaydı (MBR) sisteminin çalışma biçiminden kaynaklanmaktadır. Bu ve bunun gibi bir çok kısıtlama UEFI teknolojisi sayesinde kaldırılmıştır.

UEFI Nedir?



Bu yeni standart, BIOS'un sınırlamalarını önler. UEFI sabit yazılımı 2,2 TB'lık veya daha büyük sürücülerden ön yüklenebilir ki aslında teorik sınır 9,4 zettabayttır. Bu, İnternetteki tüm verilerin tahmini boyutunun kabaca üç kat fazlasıdır. Bunun nedeni UEFI'nin MBR yerine GPT bölümleme şemasını kullanmasıdır . Ayrıca, bir sürücünün ana önyükleme kaydından kod çalıştırmak yerine EFI yürütülebilir dosyaları başlatarak daha standart bir şekilde önyükleme yapmaktadır..

UEFI, 32 bit veya 64 bit modunda çalışabilir ve BIOS'dan daha fazla adreslenebilir adres alanına sahiptir; bu, önyükleme işleminin daha hızlı olduğu anlamına gelir. Ayrıca, UEFI kurulum ekranlarının grafik ve fare imleci desteği olması BIOS ayarları ekranlarından daha üstün olabileceği anlamına gelir. Ancak, bu zorunlu değildir. Birçok PC, eski bir BIOS kurulum ekranına benzeyen metin modlu UEFI ayarları arabirimleriyle birlikte gönderilir.

UEFI bir çok özellikler ile doludur.  İşletim sistemi güvenli önyükleme özelliğini destekler böylelikle önyükleme işlemi tahrif edilmiş kötü amaçlı yazılım  geçerlilik yönünden kontrol edilebilir demektir. Uzaktan sorun giderme ve konfigürasyona yardımcı olabilecek ağ özelliklerini doğrudan UEFI belleniminde destekleyebilir. Geleneksel bir BIOS'la, yapılandırmak için fiziksel bir bilgisayarın önünde oturmanız gerekir.

UEFI, aslında, bilgisayarın belleğinin üstünde çalışan küçük bir işletim sistemidir ve bir BIOS'dan daha fazlasını yapabilir. Anakart üzerindeki flash bellekte saklanabilir veya önyüklemede bir sabit sürücü veya ağ paylaşımından yüklenebilir.

UEFI'li farklı bilgisayarların arayüzü ve özellikleri farklı olacaktır. Hepsi PC üreticinize bağlıdır, ancak temel bilgiler her bilgisayarda aynı olacaktır.

Aslında çoğu kullanıcı hayatları boyunca BIOS ayarlarını kurcalamadığı için bilgisayarının BIOS mu UEFI mi kullandığının farkına bile varmayacaktır.

Yazan : Cemal Taner