Şaft Nedir? Ne İşe Yarar?

Günlük yaşamımızda sıklıkla kullandığımız fakat farkında olmadığımız hatta göremediğimiz makine elemanlarından biri olan şaft aslında hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Çünkü sayesinde arabalarımızla sürekli bir yerlere gidip geliyoruz işimize gidiyoruz. Bunun yanı sıra çiftlikle uğraşan arkadaşlarımız daha iyi bilirler hareket aktarımı olan bütün ziraat aletlerinde şaft olmazsa olmazdır. Tabi ki bu hareket aktarma mekanizması sayesinde tarladan üretilen ürünlerin maliyeti düşürülerek sofralarımıza kadar gelen meyve sebzelerin daha makul fiyatlara almamıza sebep olmaktadır. Şaftın genel yapısından, görevlerinden ve çeşitlerinden bahsedecek olursak;

       

Şaftlar genelde çevirme momenti anlamında kullanılırlar. Şaftlar araçlarda vites kutularında değişen momenti diğer aktarma organlarına iletir, kısaca vites kutusundan aldığı hareketi diferansiyele ileten elemandır. 

Aynı zamanda boyca uzama gerektiren durumlarda mafsallara yardımcı olurlar. Düşünsenize arabayla yolculuk ederken yüzlerce hendeklerden, çukurlardan geçiyoruz tahrik verilen tekerlekler sürekli aşağı yukarı hareket ediyor ama durmuyor yola devam etmeyi aksatmıyor şaft ile uzayıp kısalması sayesinde motordan aldığı gücü tekerleklere iletmekte bu özelliği sayesinde hiç zorlanmamaktadır. 

Aynı şekilde ziraat aletlerinde de aynı durum mevcut uzayıp kısalması sayesinde çeşitli alanlara taşına biliyor ve çeşitli derinliklerde toprak işlenebiliyor.

Yapı olarak şaftlar genellikle içi boş millerden imal edilirler. İçi boş imal edilen şaftlar dayanımı artmakta ve hafifletmektedir. Tabi ki kaliteli çeliklerden imal edilmektedir ve ucuna mafsal çatalları kaynakla bağlanmaktadır. Özellikleri ve kullanım yerlerine göre burulma ve titreşimlere karşı kauçuk damperli takozlarla takviye edilirler. Bu hem sesi azaltır hem de şaftın ömrünü uzatır. Yüksek devirlerde titreşimden etkilenmemesi ve yüksek devirlerde dönen şaftın merkezkaç kuvvetlere karşı koyabilmesi için çok iyi dengelenmiştir. Bu kadar hassas şaftlar genellikle ulaşım araçlarında kullanırlar. Ziraat aletlerinde bu kadar hassasiyete gerek duyulmamaktadır. Gerekte yoktur.

Şaftların bu kadar özellikte olduğu gibi kullanım alanlarına göre sınıflandırılırlar. Bular, tek parçalı şaftlar ve çok parçalı şaftlar. Kullanım alanları ise tek parçalı şaftlar bugün ki ağır hizmet araçlarında kullanılmaktadır. Çok parçalı şaftlar ise ağırlık merkezinin yere yakın olması istenilen araçlarda yani otomobillerde kullanılırlar. Otomobilimizde seyahat ederken altımıza deli gibi dönen şaftı hayal edebiliriz.

Bu yazımızda şaftlardan bahsetmek istedim tabi ki şaftlar kendi başlarını hiçbir işe yaramayacaktır. Şaft mafsal olmadığı sürece özelliğini gösteremez. Mafsalları kapsamlı olarak diğer sayılarımızda bahsedeceğim.