Korozyon Nedir? Korunma Yolları

Sanayide, özellikle metal sektörüyle uğraşan firmaların, sıkıntı yaşadığı en önemli sorunlardan birisini korozyon oluşturmaktadır. “Korozyon nedir? Nasıl oluşur? Ne gibi işlemler uygulayarak önleriz veya en aza indirebiliriz?” bu ve bunun gibi birtakım sorulara elimden geldiğince sizlere anlatmaya ve basitçe fikir vermeye çalışacağım. 

Kısacası çevrenin, maddeyi fiziksel ve kimyasal olarak bozması olayına korozyon (aşınma) diyebiliriz. Çevre ile kastımız, soluduğumuz hava içerisindeki gazlar(oksijen gibi…),nem, tuzlu su(özellikle deniz taşımacılıklarında), güneş ve rüzgar gibi aklınıza gelebilecek her türlü dış etken korozyona sebebiyet verebilir veya oluşumunu hızlandırabilir. Demirin paslanması, alüminyumun oksitlenmesini buna örnek olarak verebiliriz.

Her ne kadar seramik, ahşap, plastik ve lastiğin dış yüzleri, bazı gaz veya sıvılarla temas ettiğinde bozulma gösterirse de, korozyon deyimi, genel olarak metaller için kullanılır. Korozyonun en çok rastlananı herkesçe bilinen paslanmadır. Bazıları paslanmayı yanlış bir tabir olan “küflenme” olarak belirtse de kesinlikle metal sektöründe çalışan birine bu malzeme küflenmiş denmemesi gerekir. Çünkü küflenme yiyeceklerin bozulması sonucu gerçekleşen(ekmeğin küflenmesi gibi…) bakteriyel nedenli bir olaydır. 

Metal ve alaşımların doğada bulunduğu haline dönme eğilimleri yüksektir.

Bunun sonucu olarak metaller içinde bulundukları ortamın elemanları(nem, oksijen ve artıklar vb.) ile tepkimeye girerek kimyasal değişime uğrarlar ve bozulurlar. Sonuçta metal veya alaşımın fiziksel, kimyasal, mekanik veya elektriksel özelliği istenmeyen değişikliklere (zarara) uğrar. Metallerde bu etkiler sonucu pas oluşur. Oluşan pas, materyalin yüzey, renk, mukavemet, iletkenlik ve esneklik gibi özelliklerini bozar, parçanın kullanım yerinde düzgün çalışamamasına ve hatta kullanılamamasına kadar ilerler.

Peki, yapıların yıllandıkça neden fiyatının düştüğünü hiç düşündünüz mü?
Örneğin, bir ev alacaksınız? Evde aradığınız özellikler arasında bina yaşı öncelikli midir? Yoksa önceliğiniz fiyat mı? Belki altta anlattığım örnek bazı önceliklerinizi değiştirebilir. Binanın betonu dökülmeden önce çelik bağlantıları, çubukları bir örgü gibi kirişlere ve kolonlara örülür. Binanızı asıl yıkılmaya karşı koruyan herhangi bir depremde binanın esnemesini sağlayan yapı bu çelik yapılardır. Beton dökülürken içeriğindeki maddeler çeliğine sıkıca yapışır ve sağlam bir yapı ortaya çıkar. Beton, çelik çubuklar üzerinde film oluşturarak korozyonun önüne geçer. 

Ancak zamanla titreşim, sarsıntı gibi etmenler, mekanik yorgunluk ve dış ortam şartlarından dolayı betonda gözle görülemeyen çatlaklar oluşur ve giderek büyüyerek rutubet ve havadaki baca ve egzoz gazlarının sızmasına neden olur. Bu sızıntılar ve oksijenin aşındırıcı etkisi gibi nedenlerden dolayı yapı paslanır, kesiti azalır ve mukavemeti düşer. Bu nedenlerle binanın yaşı arttıkça deprem gibi doğal olaylarda binanın çökmesi kolaylaşır. Oluşan paslanma, demirin hacmini artırarak, betonda çatlamalara neden olabilir. Korozyon özellikle rutubetin etkili olduğu dış cephelerde, çatı altlarında, bodrum katlarında, köprü, baraj gibi su yapılarında, denize yakın yerlerde, baca ve egzoz gazlarının yoğun olduğu yerlerde ve tuzlu deniz kumunun kullanıldığı yapılarda çok fazla görülür.

Bu korozyonun önüne nasıl geçebiliriz?

Korozyonun önlenmesi işleminde asıl amaç ana malzemenin çevre etkisinden olabildiğince uzaklaştırılması ve temasının kesilmesidir. Bu amaçla geçici ve kalıcı çözüm yolları uygulayabiliriz.

Malzemenin önemine göre geçici önlem olarak; malzemenin yapısını bozmayacak yağlarla malzemeyi yağlayabiliriz. Paketleme malzemeleri kullanarak malzemeyi koruyabiliriz. Bulunduğu ortam kapalı ise ortamdaki nemi yok edici maddeler kullanabiliriz. Havasız bir ortam oluşturabiliriz veyahut uçucu pas önleyiciler kullanarak belirli bir müddet(örneğin malzeme teslimine kadar) paslanmanın önüne geçilebilir.

Kalıcı yöntem olarak ise; ortamın aşındırıcı özelliğine göre kullanılan malzeme, daha dirençli malzemelerden seçilebilir. Metal kaplama(krom, çinko vb.) yapılarak havayla teması kesilebilir. Boya veya plastik kaplama ile ortam şartlarından korunabilir.

Görüldüğü üzere, korozyon günlük hayatımızda karşımıza sıklıkla çıkan bir sorundur. Bu sorunu büyümeden önlemek hem sağlık hem de maddiyat bakımından hiç kimsenin göz ardı etmemesi gereken önemli bir konudur.