Metal Yüzey Temizleme Nedir?

          Günümüzde endüstride kullanılan malzemelerin başında metaller gelmektedir. Bu malzemelerin dış etkilerden korunması dayanımının ve ömrünün arttırılması için yüzeyinin dayanıklı malzemelerle ve boya ile kaplamak gerekir. Bu işlemlerin uygulanabilmesi için malzeme yüzeyinin yabancı maddelerden (kir, pas, yağ, tufal vb.) yeterli düzeyde uzaklaştırılması gerekir. Bu arındırma işlemine yüzey temizleme adı verilir.

Kirlenme olasılığı yüksek malzemeler:

     Metallar arasında en çok kullanılan, oksitlenme(paslanma) sorunu yüksek olan, bunun önlenmesi ve giderilmesiyle sürekli uğraştığımız malzemeler, çelik malzemelerdir. Oksitlenme dediğimiz olay çelik ve alaşımlarının oksijen ile temasıyla meydana gelir. Çevre faktörleri ile ( nemli hava gibi) bu etki oldukça hızlanabilir. Malzeme yüzeyinde önlem alınmazsa daha derinlere kadar ulaşır ve malzemenin kullanılamamasına kadar ilerleyen bir sürece yol açar. Malzemeyi bu etkilerden korumak adına yüzey temizlenir, uygun yöntem ile kaplanarak hava ile teması kesilir. Malzemenin ömrünü arttırmak için yapılan kaplamanın kalitesi malzeme yüzeyinin temizliğiyle orantılıdır.

     Genel olarak temizleme işleminde, kir ve yağı, yüzeyden uzaklaştırmak, kalın oksit tabakasını yok etmek, kaplanacak parçaların işlenmesi sırasında zarar görmüş (yüzeyle bağlantısı kopmuş) madeni tabakanın yüzeyden atılması amaçlanır

Mekanik temizleme:

     Yüzeyde bulunan eski boya, pas ve yüzeye yapışmış yabancı maddeler, tel fırça, zımpara gibi el aletleri ile temizlenir. Bu işlem, gerecin yüzey durumu ve sonuç olarak istenen kaplama özelliklerine bağlı olarak yapılır. Mekanik temizleme işlemi kuru yapılabileceği gibi, değişik yağ ve eriyikler kullanılarak da yapılır.

     Boyanın ömrü, büyük ölçüde yüzey temizliğine bağlıdır. Yüzey temizliğinin amacı metal yüzeyinde bulunan yağ, toz, kir ve oksit tabakalarının tamamen uzaklaştırılmasıdır.Yüzey temizliği için değişik yöntemler uygulanmaktadır. Hangi yöntemin seçileceği uygulanacak boya cinsine bağlıdır. Örneğin elektrolizle kaplama yapılacaksa kum püskürtme uygun değildir. Yüzey kimyasal yöntemle temizlenmelidir. Eğer inorganik çinko silikat boya uygulanacak ise yüzeyin pürüzlü olması gerekir.

Taşlama: 

Düzgün ve parlak bir yüzey elde edilmek isteniyorsa yüzeyin taşlanması gerekir. Taşlama işlemi kaba ve ince olmak üzere iki aşamada yapılır.Malzeme yüzeyini ve kusurlu kısımları düzeltmeye yarar. Kaba taşlama ile yapılan kısımda izler oluşur ince taşlamayla da bu izler giderilebilir.

Tel fırçayla temizleme:

Tel fırçalarla gereç yüzeyinin temizlenmesi, elle ve motorla olarak ikiye ayrılır. Fırça üzerindeki çelik teller yüzeyle sürtünme yoluyla temas ettirilerek yüzeyde tufallar, çapaklar ve tozlar uzaklaştırılır

Kumlama ile temizleme: 

Yüzeyde bulunan eski boyalar ve paslar, malzemeye küçük kum halindeki çelik bilyaların basınçlı hava ile çarptırılması yoluyla yapılır. Yüzeylerinde fazla girinti ve çıkıntı olan iş parçalarının diğer yöntemler ile temizlenmesi çoğu zaman zordur. Daha önce kaplama yapılmamış çelik yüzeyler kum püskürtme yöntemiyle temizlenebilir. Bu yöntemle metal yüzeyinde bulunan oksit, kir, cüruf ve çapak gibi yabancı maddeler yüzeyden uzaklaştırarak boya için uygun pürüzlü bir yüzey elde edilir.

Döner Dolapta Temizleme: 

Temizlenecek (girintisi ve çıkıntısı çok olan) parçalar, kum ve zımpara tozu ile birlikte yatay ya da eğik eksenli dolap içerisine konur. Temizlemenin iş parçası yüzeyinde eşit olabilmesi için parçaların yuvarlanması gerekir. Yuvarlanma esnasında parça, aralarındaki temizleme gereçlerine sürtünerek yabancı maddelerden arındırılır. Döner dolapta temizlenen parçaların yüzeyleri mat görünüşlü olur.

Vibrasyon Makinesinde Temizleme: 

Döner dolaplarda aşındırıcı maddelerle temizlenecek iş parçalarının sürtünerek temizlik gerçekleşir.. Döner dolapta olduğu gibi, vibrasyon makinelerinde de iş parçalarıyla aşındırıcı maddeler, kazan biçimli kaplarda yatay ve dikey hareket ettirilir. Bu hareket neticesinde iş parçalarına sürtünen aşındırıcı maddelerin her biri aşınmaya yol açar. Dolayısı ile iş parçalarının yüzeyi temizlenmiş olur.

Kimyasal yolla temizleme:

Uygun konsantrasyonlarda asit çözeltileri içine daldırılarak metal yüzeyindeki pas ve yabancı maddelerin kimyasal olarak temizlenmesidir.Kimyasal temizleme yönteminde temizlenen yüzey her tarafta eşit dağılır, eşit ve etkilidir. Girintili ve çıkıntılı yüzeylerde de istenen temizliğin elde edilir. Çok hızlı uygulanabilir ve kullanım alanı geniştir.

    Her geçen gün yeni kimyasallar ve temizleme yöntemleri ortaya çıkmaktadır. Temizleme yöntemleri gelişen teknoloji ışığında ihtiyaca cevap verecek şekilde çeşitlendirilebilir.