Tavlama Isıl İşlemi Nedir?

Isıl işlem;

Metal veya alaşımlara istenilen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlamıştık. Isıl işlemin bir alt işlemi olan tavlama işlemi ile ilgili bilgi vermek isterim.

Metallerin işlenebilirlik özelliklerini kolaylaştırmak ve içyapı
özelliklerini düzeltmek amacıyla yapılan, belirli bir sıcaklığa kadar ısıtıp yavaş soğutma işlemine tavlama diyebiliriz.

Yapılış ve uygulanış yönüyle tavlamayı genel olarak birkaç genel başlık altında inceleyebiliriz.

Yumuşatma Tavlaması:

Bazı malzemelerin sertliğinin fazla olması nedeniyle işlenmesi hem zahmetli hem de maliyetli olabilir. Özellikle soğuk şekillendirme ve talaşlı imalatta malzemelerin işlem öncesi minimum sertlikte olması istenmektedir. Malzemenin yapısındaki sertlikleri azaltmak ve işlenebilirlik özelliğini kolaylaştırmak için yumuşatma tavlaması yapılır. Tavlama işlemi bittikten sonra malzemeye istenildiği gibi şekil vermek kolaylaşır.

Gerilim giderme tavlaması:

Soğuk işlenen malzemelerin içyapısındaki oluşan gerilimler malzemelerin çarpılmasına ve eski haline dönüşmeye zorlar. Bunları mininize etmek için maksimum kullanım sıcaklığında birkaç saat bekletilerek gerilimler minimize edilir.

Normalleştirme tavlaması:

Tavlama işlemlerinin tamamında malzeme içyapısında tane irileşmesi olduğundan içyapıdaki iri taneli yapı malzeme özelliklerinin kullanımı açısından fazla tercih edilmez. Normalleştirme tavlaması içyapıdaki iri taneleri küçük tanelere dönüştürmek için kullanılır. Diğer tavlama türleri malzeme ısıtıldıktan sonra yavaş soğutulmaya tabi tutularak yapılır. Normalleştirme tavlamasında ise sakin havada hızlı soğutma gerçekleştirilir.

Yeniden kristalleştirme tavlaması:

Soğuk şekillendirme sonucu malzemelerin yapılarında bozulmalar ve deformasyonlar oluşur. Sertliğin artması dayanımın düşmesi gibi olumsuz sonuçlar doğurabilir. Malzeme belirli bir sıcaklığa ısıtılarak(faz dönüşüm sıcaklığının altında)  birkaç saat kadar bu sıcaklıkta bekletilerek tane yapısının düzenli bir yapıya kavuşması sağlanır ve yavaşça soğumaya bırakılır. Bu işlem sonunda malzeme eski mekanik özelliklerine yaklaştırılabilir.