Komparatör Kullanma ve Okuma

Komparatörün kullanımı ve okunuşuyla ilgili gelen istekler üzerine daha detaylı olarak bu yazıyı yazma gereği duydum. 

Komparatör bir ölçü saatidir ve belirli dalgalanmaları mm cinsinden ölçmeye yarar. Daha çok salgı yalpa ölçümlerinde kullanılır. Genellikle manyetik ayaklık, kol ve kelebek somunlardan oluşan sabitleme sehpasıyla birlikte kullanılır. 

Komparatörler üzerinde hassasiyetleri yazmaktadır ve ortadaki ibrenin tam bir turu 1mm denk gelir. Bunu düşünerek kadran kaç eşit parçaya bölündüyse hassasiyet o kadardır diyebiliriz. Eğer kadranda 100’ e bölünmüşse 1/100 = 0,01mm hassasiyetli diyebiliriz. Ayrıca komparatörün hareketli ucunun hareket uzunluğu ölçüm aralığını vermektedir. Komparatör ucunun hareketi 10 mm ise ölçüm aralığı 0-10mm’dir diyebiliriz. İbre bir tam devir yaptığında kompratör ucu 1 mm aşağı veya yukarı hareket eder. İbrenin sağa dönmesi ile uç yukarıya, sola dönmesi ile de uç aşağıya iner. Böylece ölçme ve kontrol işlemi yapılır. Ayrıca büyük ibrenin yanında küçük bir ibre daha vardır. Bu da büyük ibrenin kaç tur attığını göstermektedir.

Komparatör ve Komparatör Sehpası

     Örneğin;0,01 mm hassasiyetli 0-10mm ölçü aralıklı komparatör ile ölçüm yapacağız. Tornaya 100mm çapında bir mil bağladınız ve mili 90mm çapa işleyeceksiniz. Ancak tornaya düzgün bağlanıp bağlanmadığı ile ilgili şüpheleriniz var. Ölçü saatini sehpasıyla beraber torna tezgahına işlenecek mile komparatörün ucu değecek şekilde bağlanır. 

Bağlama işi manyetik ayak ile sağlanır. Manyetik ayakta mıknatıslama için açma ve kapama düğmesi vardır. Onu çevirerek mıknatıslama yöntemiyle komparatör sehpası tornaya sabitlenmiş olur. Kolları da komparatör ucunu mile değecek şekilde somunlar yardımıyla ayarlarız ve somunları sıkarız. Dikkat edilmesi gereken nokta hareketli ucu mile temas ettirirken 2-3mm içeri girecek şekilde sabitlemeliyiz. Çünkü mil eğer dalgalı (salgılı) dönüyorsa komparatörden uzaklaştığında belirli bir noktadan sonra uca değmeyecektir. Bu da yeniden ayarlama yapmayı gerektirir. Ayrıca komparatör sehpasını oynamayacak şekilde sabitlemeliyiz. Buda komparatörün ölçüm esnasında kayarak yanlış ölçüm yapmamıza sebep olur.

      Komparatör hazırlandıktan sonra torna aynasını el ile yavaş yavaş çeviririz. Bu çevirme esnasında ibrenin maksimum ne kadar sağa ve sola döndü ise bu noktalar arasındaki fark milin dalgalanma miktarıdır yani salgısıdır. İbrenin sağa dönmesi demek ucun komparatör içine girmesi ve sola dönmeside ucun uzaması anlamına gelir. Eğer sola gidebilecek en uç nokta “0” üzerine geldi ve mili yavaş yavaş çevirdikçe sağa dönerek “0” üzerini 2 defa geçti, en son 30 rakamının üzerinde durdu ise;

1 turda kadran 100 aralık ilerlemiştir. Hassasiyet 0,01mm olduğu için 100x0,01=1mm ilerlemiştir.

2 defa tam turu= 2 x 1mm=2mm ve

ibre 30 da durduğu için;

30 aralık= 30 x 0,01mm=0,3mm

Toplam= 2+0,3=2,3mm salgı vardır.

     Bu sonuca göre mili dalgalı işlememek için torna aynasından söküp daha iyi merkezleyerek tekrar bağlamalıyız.

Komparatör Nedir? makalemizi inceleyiniz...