5S Nedir? Nasıl Uygulanır?

     Bir firmanın üzerinde durduğu konuların başında israfı, kayıpları azaltarak maliyetleri düşürmek, verimliliği arttırmak, motivasyon ve iş güvenliği sağlamaktır. Bunları sağlamak için birçok sistem oluşturulur ve uygulanır. Ancak bunlar arasında en çok üzerinde durulması gereken ve firmadaki tüm akışı düzenleyen organizasyon 5S sistemidir. 5S tüm sistemlerin içerisinde uygulanan bazı sistemlere temel oluşturan olmazsa olmaz bir sistemdir. Bazı firmalar güvenliği de içine alarak bu sistemi 6S olarak uygulamaktadır. Firmalar da ilk kurulması ve üzerinde kafa yorulması gereken sistemlerdendir.

     Japonca beş kelimenin baş harflerinden oluşan bir tekniktir. Tertip, düzen ve temizliğin kuruluş içerisinde sistematik bir şekilde uygulamaya alınması, yönetilmesi ve devamlılığının sağlanması 5S ‘in ana unsurlarıdır. 5S kişiler tarafından sadece bir temizlik faaliyeti olarak görülmektedir. Ancak, Firmanın kontrolünün arttırılması, verimliliğin yükselmesi, kayıpların önlenmesi ve maliyetlerin düşmesi için uygulanan basit ve çok etkili bir yöntemdir. Tüm sektörlerde uygulanabilecek genel bir sistemdir.

5S uygulamasının amaçlarını aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

İşyeri maliyetlerini azaltmak,

Makine ve personel verimliliğini arttırmak,

Zaman tasarrufu sağlamak,

Ürün ve işyeri kalitesini artırmak,

İş kazalarını azaltmak, iş güvenliğini arttırmak,

İşyeri yönetimi ve kontrolünü kolaylaştırmak,

Tedarik ve termin sürelerine uyumu arttırmak,

İsrafı ve kayıpları azaltmak,

Üretim alanları ve tesislerinin etkin kullanımını sağlamak

Arızaları azaltmak,

Makine, ekipman, malzeme ve stokların yerleşim konumlarını kontrol altına almak,

5S aşamaları alttaki gibidir.

SEIRI (Ayıklama)

     5S ’in ilk aşamasıdır. Gerekli, gereksiz tüm ekipman ve malzemeler (makine, aparat, ekipman, yedek parça, hammadde, doküman, mobilya vb.) birbirinden ayrılır, gereksiz malzemeler çalışma ortamından uzaklaştırılır. Çalışma alanında nefes almak için yer açılır. 

SEITON (Düzenleme)

     İhtiyaç halinde kullanıma hazır olmaları için malzemeler uygun ve güvenli şekilde düzenlenir. İhtiyaç halinde 30 sn içerisinde malzemeye ulaşmak hedeflenir.

SEISO (Temizlik)

     Firmada temel olarak, kirlilik yaratan tüm unsurlardan arındırılmalı ve bunun için önlem alınmalıdır. Çalışma alanı, ekipmanlar ve her türlü kullanılabilir obje yağ, pas, kir vb. çalışmaya engel olan bütün etkenlerden uzaklaştırılmalı ve temiz tutulmalıdır.

SEIKETSU (Standartlaşma)

     Tertip, düzen ve temizlik alışkanlık haline getirilmelidir. Hiç kimse bunları söylenildiği zaman değil kendi isteği ile yapmalıdır. Uygulamalarda sürekliliği hedefleyen standartlar, prosedürler ve talimatlar oluşturulmalıdır. Herkesin bunlara uymasını sağlayacak kontrol mekanizması kurulmalıdır.

SHITSUKE (Sürdürme ve geliştirme)

     Oluşturulan standart, prosedür ve talimatların işlevselliği kontrol edilmeli, aksayan noktalar düzeltilmelidir. Bunlara uygun sonuçlar ölçülmeli, başarılı sonuçlar ve kişiler için tanıma, takdir ve ödül mekanizması kurulmalıdır.

Altıncı “S” (Safety)

     Bazı Firmaların uygulamalarında İş Güvenliği ile ilgili konular 5S’ e eklenir. Bu yöntem “6S”olarak da düşünülebilir.