Tam Zamanında Üretim (Just in Time) Nedir?

     İhtiyaç duyulan ürünün, en az miktarda malzeme, ekipman, iş gücü ve alan kullanarak, ihtiyaç duyulan zamanda, ihtiyaç duyulan miktar kadar üretme tekniğine Tam Zamanında Üretim (Just In Time) denir.

     Tam zamanlı üretim tekniğinde(JIT), yiyeceğiniz kadar ekmek alın mantığı ön planda tutulmalıdır. Çünkü fazlasını almak, ürünün kalan miktarının israfına, fazla stok maliyetlerine ve gereksiz işçiliklere yol açabilir. Bu sistemde hammadde, iş gücü, ekipman ve para gibi girdiler en uygun gereklilik düzeyinde kullanılır. Üretim sonucunda istenilen ürün, istenilen zamanda fazla nakliye ve maliyet harcamadan müşteriye ulaştırmak bu sistemin kurgulanış amacını ortaya koyar.

     Tam zamanında üretim sisteminin ana hedefi üretimde engel teşkil eden, gereksiz maliyetler oluşturan ve zamanın çalan her türlü aşamayı ortadan kaldırmaktır. Sonuçta müşteri, tedarikçinin üretim prosesinden kaynaklanan bir hata yüzünden alacağı ürün için fazla maliyet ödemek istemez. Ayrıca bu engeller tedarikçinin piyasada da rekabet gücünü azaltır. Bu sisteminin önceki uygulamalara engel olma ve silme gibi bir işlevi yoktur. Kendi içinde işleyen bir sistem olmasına rağmen uygulamada kuruluşun bütün birimlerini içine alması gerekmeyebilir. Ancak yan sanayii ve üretimle ilgili her aşamada farklı yaklaşım ve uygulama getirebilir. Bu da geleneksel firma yapısıyla arasında zıtlıklar oluşturabilir.

Bu sistem uygulamasında beş aşama vardır.

İşleme süresi: Üretimde yapılan işleme süresidir.

Kontrol süresi: İstenilen kalite seviyesine gelmek için harcanan süredir.

Taşıma süresi: Ürünün taşınması için geçen süredir.

Bekleme süresi: Ürünün, işlem görme, taşıma, kontrol gibi unsurları için beklediği süredir.

Depolama süresi: Yarı mamul ve mamullerin işlem görme veya sevk edilme için stok olarak bekletildiği süredir.

     Bu aşamalardan sadece işlem süresi katma değer sağlamaktadır. Diğerleri maliyeti arttırdığı için maliyet düşürme çalışmaları bunlar üzerine yoğunlaşır. Amacı, imkansız olsa da maliyeti sıfıra indirmektir.

     Bu sistemin çok güzel uygulamaları vardır. Küçük bir örnek vermek gerekirse; Hamburger üreten bir firmanın, ekmeklerini tedarik eden bir firma ile oluşturdukları sistem şu şekildedir. Hamburger üreten firmada ekmeklerin çok çabuk sirkülasyon olduğundan dolayı bazen depoda ekmek bitmekte ve tedarikçi firmada ekmekleri getirene kadar müşteriler sinirlenmekte ve müşteri kaybına yol açmaktadır. Bunu önlemek için depoya otomatik ve sensörlü bir sistem kurulmuş ve ekmekler kritik stok seviyesine düştüğünde tedarikçi firmaya sinyal vermektedir. Sinyali gören firmada eksilen ekmekleri Hamburger üreten firmadan bilgilendirmeye gerek duymadan depoya zamanında getirmektedir. Bu aksama ortadan kalkmış ve aradaki gereksiz prosedür engellenmiştir. Ayrıca müşteri memnuniyeti sağlanmıştır.

Just in Time sitemi aşağıda belirtilen özellikler ve gereksinmelere sahip olması gerekir.

• Sürekli ve kesintisiz üretim sağlanmalı
• Tedarik fazla stoğa mahal vermeyecek şekilde partilere bölünmeli
• Üretim düzeni aynı üretim için tekrar sağlanabilir olmalı
• Elemanların alternatif üretim bilgisi olmalı( Örnek; kaynakçı tornada kullanabilmeli…)
• Tedarik edilen ürün zamanından önce veya sonra değil zamanında gelmeli
• Yüksek kaliteli ürünler üretilmeli
• Minimum ve yeterli düzeyde stok tutulmalı
• Üretim gereksinim dahilinde küçük partilere bölünmeli
• Hazırlık ve ayar süreleri hızlı, minimum maliyette olmalı
• Güvenilir ve sıkıntısı olmayan tedarikçiler ile çalışılmalı
• Önleyici, tamir bakım faaliyetleri etkin yürütülmeli
• Bölümler arası malzeme iletiminde çekme sistemi kullanılmalı
• Sürekli üretimde gelişme sağlanmalı
• Düzensiz iş akışı olmamalı
• Grup teknolojisi uygulanmalı
• Kanban sistemi uygulanmalı

Tam Zamanında Üretim Tekniğinin İlkeleri

• Her birim, kendinden önceki birimin müşterisi, kendinden sonraki birimin ise tedarikçisidir.
• Müşteriler ve tedarikçiler, üretim sürecinin uzantısıdır.
• Sürekli olarak basite giden yollar aranmalıdır.
• Problemi çözmek yerine, önlemek esastır.
• Malzeme, yarı mamul, mamul, ihtiyaç duyulduğu anda üretilir veya tedarik edilir.

     Tam zamanında üretim bir teknikten ziyade, sürekli bir iyileştirmeye yönelik kurumsal bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım çerçevesinde bir ürünü imal edilirken, aşçısından operatörüne makinasından aracına kadar tüm ekipman ve işgücü kalitesini etkilemektedir. Hal böyle olunca üretimde Toplam Kalite Yönetimini bir şirkette herkesin benimsemesi gerekmektedir. Bu anlayışı da JIT ile entegre ederek firmaya uyarlamalıyız. Toplam Kalite yönetimi, benim işim değil anlayışını bir kenara itmekte ve herkesi ürün kalitesine katkıda bulunmaya davet etmektedir. Bir ürünün kalitesini etkileyen her şeyin sürekli olarak belirli bir seviyenin üzerinde tutulması amaçlanmalıdır.