Algoritma Nedir? Nasıl Çalışır?

Algoritmalar, programların adeta iskelet sistemleri gibiler. Facebook'ta ki "tanıyor olabileceğiniz kişiler"den Google'un arama sonuçlara kadar dünya bu algoritmaların etrafında şekilleniyor. Peki bu yapılar dünyamızı nasıl kontrol ediyorlar? Ondan da önemlisi, algoritma nedir? Algoritma ne işe yarar? ve Algoritma nasıl çalışır?

Yıllardır yapay zekanın dünyayı nasıl yöneteceği ve insanlığa tehtit olacağı konular üzerine bir çok bilim kurgu filmi yapıldı. Bunlardan en popüler olanları ise 80'li yılların Terminatör filmi ve 90'lı yılların Matrix filmi. Her ne kadar yapay zeka teknolojisi henüz filmlerde ki kadar gelişmiş olmasa da, 2000'li yıllarda hızla gelişim gösteren bilişim dünyası, günümüzde artık suçluları yüz hatlarından anlayabilen, mahkeme tutanaklarında %78 oranda insan gibi karar verebilen yapay zekalara kadar ulaştı. Yapay zeka ileride bir tehdit oluşturur mu bilinmez fakat şimdiden dünya algoritmalar etrafında dönmeye başladı bile.

Algoritma Nedir?

Algoritma, ünlü matematikçi El Harezmi'nin adının batı dillerine uyarlanıp, değişmiş halidir. Matematikte sistematik analiz yöntemini geliştirmiş bu matematikçinin bulguları bilgisayar bilimlerinin temelinde bulunmaktadır. Algoritma, en temel anlamda bir sorunu çözmek için tasarlanmış yoldur. Bir programın yapması gereken işleri adım adım planlamaktır. Gündelik hayatta en sık karşılaştığımız algoritmalar: Google ve diğer arama motorlarının arama algoritmaları, kullanıcılardan elde edilen verilerin işlenmesi sayesinde karşımıza çıkan reklam algoritmaları, Facebook'da bulunan "tanıyor olabileceğiniz kişiler" algoritması. 

Algoritmalar Etrafında Dönen Dünya

Bilgisayar bilimleri, her geçen gün sosyal olayları yönlendirmede kullanılıyor. Aslında yalnızca cihazlara davranış modeli geliştirmekle kalmayıp, sosyal yapıyı da belirliyorlar. Amerikan Başkanı Donald Trump'ın seçimi kazanması, teknolojiyi çok iyi kullanan uzmanlara sahip olması ile ilişkilendiriliyor. Kuzey Carolina Üniversitesi'nde sosyoloji profesörü Zeynep Tüfekçi, "Bu hesaplama sistemleri sizin hakkınızdaki her şeyi dijital kırıntılardan edinebilirler" diyor. Yani bunun da anlamı kişilik profilinizi Facebook'ta ki beğeni ve tercihlerinize göre analiz edebilirler. Bazı kişilerin bu bilgilere sahip olması -kesin olmasa da- büyük ihtimalle kendi amaçları doğrultusunda sizi yönlendirebilecekleri anlamına geliyor. Bu konuda korkulan en önemli mesele ise kötü niyetli kişilerin kendi çıkarlarına göre insanları yönlendirmek istemeleri.

Maryland Üniversitesi'nde hukuk profesörü olan Frank Pasquale, mevcut yasaların kişi haklarını korumak için yeterli olduğunu ve kullanıcıların kişisel verilerinin asla firmaların eline geçmemesi gerektiğini düşünüyor. Avrupa Birliği'nde olan veri koruma kanununun tüm dünyada uygulanmasını istiyor. 

İnsanların yapay zeka tehdidinden daha önce düşünmesi gereken bu tarz zihin yönlendirmeleri gibi görünüyor...

Yazan : Abdullah Kırıcıkaya